UKÂŁAD RUCHU
BiernÂą czĂŞÂściÂą ukÂładu ruchu jest szkielet czÂłowieka, jest on konstrukcjÂą noÂśnÂą, ktĂłra stanowi rusztowanie do przyczepu miĂŞÂśni. W naszym organiÂźmie znajduje siĂŞ ok. 200 koÂści. Ze wzglĂŞdu na budowĂŞ zewnĂŞtrznÂą podzielono je na kilka grup.
Pierwsz¹ stanowi¹ KOŒCI D£UGIE, których d³ugoœÌ znacznie przewy¿sza gruboœÌ i szerokoœÌ. Sk³adaj¹ siê one ze sztywnego trzonu( w œrodku którego jest jama szpikowa, która w pocz¹tkowym etapie naszego ¿ycia produkuje krew, a póŸniej wype³nia siê t³uszczem) i 2 sprê¿ystych nasad, które kostniej¹ wraz z zatrzymaniem wzrostu cz³owieka czyli pomiêdzy 18- 21 rokiem ¿ycia. Przyk³adem koœci d³ugich s¹: koœÌ ramieniowa, udowa, ³okciowa, promieniowa, piszczelowa i strza³kowa.
Druga grupê stanowi¹ KOŒCI P£ASKIE, które maj¹ ma³¹ gruboœÌ. Pe³ni¹ one funkcje przyczepu miêœni i produkcji krwi przez ca³e ¿ycie, s¹ to np: koœci czaszki, ³opatki i miednica.
Kolejnym rodzajem s± KO¦CI KRÓTKIE maj±ce jednakow± d³ugo¶æ i szeroko¶æ. Do tej grupy zalicza siê ko¶ci ¶ródstopia i nadgarstka.
Najbardziej nieregularny kszta³t maj± KO¦CI RÓ¯NOKSZTA£TNE tj. krêgi.
Wœród po³¹czeù koœci mo¿na wyrózniÌ 2 rodzaje: œcis³e i ruchome. Œcis³ymi po³¹czeniami s¹ koœciozrosty (czaszka, miednica) i chrz¹stkozrosty(mostek i ¿ebra, spojenie ³onowe). Po³¹czeniami ruchomymi sa stawy. Wyró¿niamy ich 4 rodzaje: zawiasowy (pracuj¹cy w jednej p³aszczyŸnie, np. ramieniowo- ³okciowy), kulisty (umo¿liwiaj¹cy ruch w wielu p³aszczyznach np. staw barkowy), obrotowy (miêdzy pierwszym, a drugim krêgiem szyjnym) i siode³kowy (kciuk).
Szkielet cz³owieka mo¿na podzieliÌ na dwie czêœci: pierwsz¹ stanowi szkielet osiowy (czaszka, krêgos³up, ¿ebrai mostek), druga czêœÌ to szkielet koùczyn górnych oraz dolnych wraz z obrêczami.
W budowie czaszki cz³owieka mo¿na wyrózniÌ mózgoczaszkê i trzewioczaszkê. Mózgoczaszka odpowiedzialna jest g³ównie za ochronê mózgowia, tworz¹ j¹ kosci: czo³owa (wspó³tworzy oczodo³y) , 2 ciemieniowe, 2 skroniowe (znajduj¹ siê w nich najwa¿niejsze elementy narz¹du s³uchu i równowagi) oraz potyliczna (otwór potyliczny wielki ³¹czy jamê mózgoczaszki z kana³em krêgowym krêgos³upa).
Twarzoczaszka otacza pocz¹tkowe odcinki dróg pokarmowych i oddechowych, oraz chroni narz¹dy zmys³ow jak np. wzroku, wêchu czy smaku. W sk³ad trzewioczaszki wchodz¹ dwie koœci szczêkowe, dwie nosowe, 2 jarzmowe, ³zowe i klinowe. Jedynym ruchomym elementem czaszki jest ¿uchwa sk³adaj¹ca siê z trzonu i dwóch ga³êzi.
KlatkĂŞ piersiowÂą tworzÂą krĂŞgi piersiowe krĂŞgosÂłupa, Âłukowato wygiĂŞte Âżebra (przymocowane stawami do krĂŞgosÂłupa i mostka) oraz mostek. Razem tworzÂą mocnÂą, ale lekka i sprĂŞÂżystÂą obudowĂŞ narzÂądĂłw wewnĂŞtrznych i stanowiÂą mechanizm zasysania powietrza. 7 pierwszych par Âżeber jest zroÂśniĂŞta z mostkiemi sa nazywane prawdziwymi, 3 kolejne pary to Âżebra rzekome  zÂłaczone ze chrzÂąstkami Âżeber poÂłozonych wyÂżej, a 2 ostatnie pary to Âżebra wolne, niezroÂśniĂŞte.
Krêgos³up zbudowany jest z 33- 34 krêgów. Odcinek szyjny jest zbudowany z 7 krêgów, piersiowy z 12, lêdŸwiowy z 5, krzy¿owy 5, a guziczny od 3-5. Odcinek krzy¿owy i guziczny sa zroœniête w koœci- guziczn¹ i krzy¿ow¹. Krêgos³up jest podwójnie esowaty odcinek szyjny jest wychylony do przodu (lordoza), odc. piersiowy do ty³u (kifoza) i tak kolejno. Najbardziej nietypowe s¹ dwa pierwsze krêki: dŸwigacz (atlas) oraz obrotnik. Pierwszy nie ma trzonu i osadzona jest na nim czaszka, drugi ma bolec. Miedzy trzonami krêgów znajduj¹ siê dyski (kr¹¿ki miêdzykrêgowe). Przestrzeù miêdzy trzonami krêgów, a ³ukami tworzy kana³ krêgowy chroni¹cy rdzeù krêgowy.

ObrĂŞcz barkowa skÂłada siĂŞ z 2 Âłopatek, ktĂłrych grzebieĂą ulepsza przyczep miĂŞÂśni, a wyrostek barkowy i kruczy tworzÂą panewkĂŞ dla stawu barkowego. KoÂści koĂączyny gĂłrnej to: ramienna, przedramieniowe: Âłokciowa i promieniowa oraz koÂści rĂŞki: nadgarstka (2 szeregi koÂści), ÂśrĂłdrĂŞcza (5 koÂści), palcĂłw- paliczki (2 w kciuku, 3 w pozostaÂłych).
Obrêcz miednicza- tworz¹ j¹ parzyste koœci: biodrowe, ³onowe, kulszowe, które zroœniête s¹ w koœÌ miedniczn¹. Ka¿d¹ koùczynê doln¹ tworz¹ koœci: udowa, podudzia (g³owna piszczelowa i strza³kowa) i stopy (nastopek, piêtowa, œródstopia i palce z paliczków). W miejscu po³¹czenia trzch koœci miednicy znajduje siê panewka stawu biodrowego, w która wsuniêta jest g³owa masywnej koœci udowej. Staw kolanowy wspó³tworzy rzepka, która ogranicza ruchy kolana. Staw skokowy wspó³tworz¹ koœci piszczelowa i strza³kowa i ³¹czy on podudzie i stopê.

to moja forma nauki zamiast sie uczyc pisze

Uk³ad miêœniowy jest czynn¹ czêœci¹ uk³adu ruchu i sk³ada siê z ponad 450 miêœni, ktore przeciêtnie stanowi¹ 40% masy naszego cia³a. Typowy miêsieù zbudowany jest z brzuœÌca i œciêgien. Omiêsna obudowuje miêsieù i utrzymuje go w kszta³cie, a tak¿e chroni z zewn¹trz. Brzusiec jest skupieniem w³ókien miêœniowych, ma czerwone zabarwienie z powodu czerwonego barwnika mioglobiny. Zbudowane z tkanki ³¹cznej w³óknistej œciêgna umo¿liwiaj¹ silne przymocowanie miêœnia do koœci. Miêsnie maj¹ zdolnoœÌ do aktywnego kurczenia siê, ale ich rozkurcz jest aktem biernym. Rozkurcz umo¿liwiaj¹ miêœnie dzia³aj¹ce antagonistycznie. Mo¿emy wyró¿niÌ dwie grupy czynnoœciowe miêœni: zginacze i prostowniki. Miêœnie wykonuj¹ce tê sam¹ czynnoœÌ nazywamy synergistycznymi np. miêdzy¿ebrowe, czy tu³owia. Miêœnie z brzuœccem to inaczej miêœnie wrzecionowate, mog¹ mieÌ jedn¹ g³owê, dwie, trzy, albo cztery.
MiĂŞÂśnie proste to np. miĂŞsieĂą brzucha. ÂŻucia to m.in. Âżwacz unoszÂący ÂżuchwĂŞ do przodu i miĂŞsieĂą skroniowy cofajÂący jÂą. MiĂŞÂśnie oddechowe to miĂŞdzyÂżebrowe, czy przepona. MiĂŞÂśnie mimiczne powodujÂą, Âże mamy rozpoznawalny wyraz twarzy (okrĂŞÂżny oka, okrĂŞÂżny ust). MiĂŞsieĂą mostkowo- obojczykowo- sutkowy utrzymuje gÂłowĂŞ.  Do miĂŞÂśni tuÂłowia zaliczamy miĂŞsieĂą piersiowy wiĂŞkszy, miĂŞdzyÂżebrowe zewnĂŞtrzne, prosty brzucha, najszerszy grzebietu. W ruchach koĂączyny gĂłrnej waÂżnÂą rolĂŞ odgrywa miĂŞsieĂą naramienny-podnoszÂący ramiĂŞ do gĂłry i biceps- miĂŞsiĂŞĂą dwugÂłowy ramienia. MiĂŞsieĂą czworogÂłowy uda zgina udo w stawie biodrowym i prostuje w stawie kolanowym. MiĂŞsieĂą brzuchaty Âłydki bierze udziaÂł w zginaniu kolana i stopy.
MiĂŞÂśnie poprzecznie pr¹¿kowane skracajÂą siĂŞ  przez skurcz miofibryli, kiedy filamenty aktynowe wchodzÂą pod filamenty miozynowe. ÂŻrĂłdÂłem energii do tego potrzebnej jest  hydroliza ATP do ATD. ATP dzia³¹ krĂłtkotrwaÂło wiĂŞc do utrzymania skurczu potrzebny jest zmodyfikowny aminokwas- fosfokreatyna, ktĂłra odtwarza ATP przez kilka sekund. JednoczeÂśnie zostaje uruchomiony proces utleniania glukozy w miĂŞÂśniach. Najpierw beztlenowo do pirogronianu i potem tlenowo do CO2i H2O. Ten zapaz energii starcza na Âśrednio kilkanaÂście minut biegu. Przy wiĂŞkszym wysiÂłku organizm siĂŞga do glikogenu, ktĂłry z wodÂą tworzy glukozĂŞ i do tÂłuszczĂłw. Kiedy miĂŞÂśniom brakuje tlenu, szcegĂłlnie u osĂłb o sÂłabej kondyncji, nie mogÂą spalaĂŚ glukozy lub kw. tÂłuszczowych. RozkÂładajÂą wtedy beztlenowo glukozĂŞ do pirogronianu i dalej do kwasu mlekowego.